——————————————-

—

 

——————————————-

—

 

  On Boscok amestutako Oratorioa 1841eko abenduaren 8an hasi zen katekesi xume batez. Baina ez zitzaion erraza izan bere ametsetako behin betiko lekua aurkitzea. Egun horretan hasi zen ere Oratorioaren ekinaldi ibiltaria Torinon barna:

Lehenik eta behin, aipatutako Asis-eko San Frantzisko elizako leku batzuetan eta On Calossoren Institutu Pastoraleko patioetan. Gero, Barolo Markesaren neskentzako Barnetegira, zeinetan Zuzendari Espirituala izan eta predikatzen eta aitortzen baitzuen, pasatu zen bere mutikoekin. Beranduago eta elkarren segidan, hainbat eliza, barruan eta hiritik kanpo, hilerri bat eta belardiren bat ibili zituen. Baina azkenik, 1846ko apirilean, estalgune bat eskaini zioten alokairuan eta ondoko lur-zerroa: «Pinardi Estalgunea». Bere ametsetako ekinaldi berria hasten zen harentzat eta bere mutikoentzat.

Estalgune hau eta progresiboki alokatzen joan zen albokoko etxeko gelak Valdocco-n, Torinoko aldirietan, kokatuta zeuden. Han izango litzateke On Bosco Jaunak bere apostolutzaren garapena erdiratuko lukeen tokia. Hark berak eta bere mutikoek Oratorioko eraikinaren eta lurraren egokitzapenak egin zituzten. Estalgunea Torinoko artzapezpikuak bedeinkatu zuen kapera bihurtu zen. Eta mutiko-kopurua handiagotzen joan zen.

Bere mutikoen alde interesa galdutako bere lanaren intentsitateak, On Boscoren ondo hondatu zuen laster; heriotzako ateetan egon zen. Atseden-aldia I Becchi-ko bere etxean pasatu ondoren, Turinera itzuli zen. Baina ez zen bakarrik itzultzen: harekin zekarrena 58 adin-urtetako ama zen, Margarita Occhiena, semearen ametsari laguntzera zetorren ama. Mutikoek, haietako umezurtz askok, «Amatxo Margarita» deitzen hasiko liokete eta izen horrekin tradizio salesiarrak gogoratuko du.

Orduan On Boscoren Oratorioa  mutikoek ofizio erabilgarria ikas zezaketen eskola, sakramentuetara joan zitezkeen eliza eta lagunekin osasuntsu jolasteko zezaketen patioa bilakatu zen. Hasieratik On Boscok bere lanaren gunean, adeitasun-modeloa, gozotasuna eta espiritualtasun erlijiosoa bezala, Salesko San Frantziskoren irudia jarri zuen. Bere mutikoek lan egiten zuten lekuak bisitatzen zituen, ustiapen-biktimak ez zitezela bermatzeko, haietako askotarako lan duinak bilatzen zituen eta mutiko-mutilen eskubideak bermatzen zituzten kontratuak harekin sina zitzatela eragiten zituen ugazabak, nazioarteko legeria laboralari horrela aurreratuz.

1847ko maiatzean dimentsio berria hasten du Oratorioan. Orduan arte mutikoek lo egiteko lekua bilatu behar zuten bere kontuagatik, haien askok kale gorrian egiten zuten. Ostatua eskatu zion mutiko umezurtzarekin, On Boscok eta Amatxo Magaritak, barnetegia hasten dute Valdocco-n. 1869etarako, jadanik 375 barneko zeuden eta urte horietan barnetegitik pasatu ziren mutiko-mutilak 800 baino gehiago ziren.

Bere apostolutzako lehen hedadura esperientzia Torinon bertan bizi izan zuen On Boscok, urte horretan berean Porta Nova-ko San Luis Oratorioa eta bi urte geroago Vanchiglia-ko Aingeru Jagolea Oratorioa ireki zituenean. Oratorio barruan lantegiak sortzearen ideia mutikoak lantegietako eta eraikuntzako lanetatik ateratzeko beharretik jaio zen. 1853etatik aurrera, oinetako-, joskintza-, zurgindegi-, inprimategi- eta metal-langintzako lantegiak hasiko dira martxan bere oratorioetan.

——————————————-

—

 

——————————————-

—

 

Torinon ikusi zuen errealitateak laster hunkitu zion Juan Bosco-ri, jatorri nekazariko apaiz gazteari, harekin bat bait zetorren bera. Eta ongizate-bizitza bermatu ahal izan zioten eskaintza ugariei eta hiriko burgesiaren arteko lasaitasunari uko egin zien.

Torino hiriaren hazkunde demografikoa oso adierazgarria izan zen: 1815ean, 88.000 biztanle inguru zituen; 1848an, 137.000 inguru izatera heldu zen. Hiriaren handiagotze hau emigrazioak sortu zuen batez ere. Eta ez lantegi handiak agertuko ziratekeengatik, oraindik merkataritza eta eskuz egindako lan txikiak nagusiak baitziren. Urte haietako Torino-k nekazari goseti jendetza erakartzen zuen; kasu askotan, gazteak edo adingabeak.

Aldizkako peoi hauekin, eraikuntzaren lanean erabilita batez ere, txerpolariak elkartzen ziren, eta kaleak, plazak eta aldiriak betetzen zituzten; lanik gabeko guraso seme-alabak, ofiziorik gabekoak eta hura izatearen posibilitate gabekoak, eta iraun ahal izateko edozein enplegutara moldatzen ziren mutiko eta mutil ugariak.

Herri etxebizitzak oso garatu gabeko eraikuntzak ziren, galerietan edo patioan komunekin. Gelen barruan, gutxi argituta eta gaizki aireztatuta, airea osasungaitz eta kaltegarria zen, eta pobrezia zikinkeriarekin nahasten zen. Langabeziak delinkuentziara zeraman, nahiz eta delitu handiak salbuespenezko gertaera izan. Hiria legea alde batera utzita bizi ziren gaizkileez beteta zegoen, limosnaz eta ebasketaz aurrera ateratzea bilatzen ziren goseak hamikatuak. Torino-ko espetxeak, metaketatako egoeran, oso mutil gazteez galkatuta zeuden.

1841eko abenduaren 8an, On Boscok bere etorkizuneko lanerako adierazgarri egingo litzatekeen topaketa izan zuen. Bazen egun horretan eukaristia ospatzera zihoanean aurkitu zuen mutikoa. On Boscok babestu egin zuen Asis-eko San Frantzisko elizako sakristauaren kolpeen aurrean, eta Bartolomé Garelli-k –hori zen honen izena–, 16 urte izan arren, Lehen Jaunartzea ez zuela egin, katixima ezagutzen ez zuela eta urri eta utzita zela aitortu zion. Mezaren ondoren, On Boscok lehen katixima-ikasgaiak eman zizkion eta hurrengo igandera itzultzera animatu zuen. Egun horretan, Garelli 20 mutikorekin itzuli zen; eta 80 izatera heldu ziren hurrengo urteko martxoan. Honekin Oratorioari  eman zion hasiera On Boscok.

Hala ere, ez zuen autoritate zibilen ez Elizaren babes guztia izan. Batzuen iritzian, On Bosco iraultzaren plana egiten ari zen denatako prest izandako mutil utzitako horiekin. Beste batzuek apaiz gazteak tokian tokiko parrokiei eliztarrak lapurtzen zizkiela esaten zuten. Eta, azkenean, baten batzuek On Boscok arrazoia galduta omen zuela pentsatu zuten.

——————————————-

—

 

——————————————-

—

 

Apaiza izateko ikasteko nahia eta aurrera irteteteko bere ahalegina Juan Boscoren bizitzako ezaugarriak dira bere nerabezaro eta gaztaroan zehar.

Haurtzarotik, Juanek bere lidergo-espiritua eta gazteen arteko apostolutza izango litzatekeenaren ezaugarriak frogatzen ditu astian ume eta mutikoak bilduz eta haiek malabarismo-ekitaldi eta mezu hezigarria zuten pasadizoez olgatuz. Ametsak eginda ikusteko, bere familiaren pobrezia egoeratik eta alor lanetan ikustea nahi zuen Antonioren, bere anaiaren, oposiziotik zetozen oztopoei aurre egin behar izango litzateke. Ez Antonio ez José ez lirateke eskolara joango. Juan ordea, bai; bere nortasunaren irmotasunari eta bere amaren laguntzari esker.

Etxean tirabirak saihesteko, 13 urte zituela I Becchi uzten du eta zortzi kilometro urrun zegoen Moncucco-ko Moglia familiaren landetxera joango da. Hurrengo urtean Juanek On Calosso apaiz zaharrarekin topatuko du. Honek haren adimen eta debozioarekin miretsita, ikasketetatik begiratzea hitzeman zion; baina laster hil zen. Antonio ezkontzerakoan, Margaritak ondasun urriak banatzen ditu, I Becchi-ko etxea bere semeordeari uzten dio eta hura bere bi semeekin Sussambrino-ra doa bizitzera. Gertaera honek Juan azkenik eskolara joan ahal dadila posible egiten du, Castelnuovo-n; nahiz eta bost kilometro egunean lau aldiz ibili behar izan.

16 urte zituela, bigarren mailako ikasketak hasten ditu, Castelnuovo de Asti-tik 12 kilometrotara, Chieri-n. Hango egonaldia eta ikasketak ordaintzeko, Juanek herrixka hurbiletan laguntza eske ibiliko da. Eta Chieri-n gozogintza, joskintza, burdingintza, zapatagintza eta gero bere mutikoei erakusteko balio izango lioketen beste hainbat ofizioak ere ikasiko ditu. Ikastetxean ere lehiaketa literario desberdinetako eskudiruzko sariak irabaziko ditu.

Beranduago, bere apaiz-heziketa jarraitzea eragozten zuten errekurtso ekonomiko urriengatik beti arduratuta, Juanek frantziskotar egitea pentsatu zuen. Hala ere, On José Cafassoren orientazioarekin eta On Cinzanoren laguntzarekin, 20 urte zituela Chieri-ko Apaizgaitegi Diozesiarrean sartu zen. 1841eko ekainaren 5ean, Monsinore Franzoni Torino-ko artzapezpikuak apaiz ordenatu zuen.

Apaiz gazteari proposamen desberdinak eskaini zitzaizkion: Genoaren familia dirudunaren seme-alaben irakasle-tutorea, Murialdo-ko bere auzotarren kapilaua, hainbeste lagundu zuen On Cinzanoren, Castelnuovo-ko parrokoaren, laguntzailea… Margaritak bere amak oso argia utzi zion: «Aberatsa inoiz izatera heltzen bazara, ez dut oinik jarriko zure etxean». Perspektiba hauen aurrean, On Cafasso bere aitor-entzuleak aholkatuta, Torino-ra joan zen Juan. Hark sortutako Pastoral Institutuan (Italieraz «Convitto Eclesiastico») hiru urte gehiago emango lie ikasketei. Ikasketa hauen xedea apaiz-zereginaren alderdietan, teologia moralean eta predikuan sakontzea zen. Aldi berean zerbitzu pastoralak egiten zituen parrokietan, espetxeetan eta hiriaren zentro desberdinetan. Torino-ko gazteen errealitatea ezagutzea baimendu zion hark guztiak eta Jainkoak harengandik espero zuenaz ohartzen joatea.

On Boscok horrela kontatzen zuen:

«Urte haiek neuzkala (bederatziak inguru) nire bizitza guztirako buruan grabatuta sakonki geratu zen ametsa izan nuen .

Etxetik hurbil, oso belardi zabalean, mutiko anitz dibertitzen ziren tokian egotea iruditzen zitzaidan. Batzuek barre egiten zuten, beste batzuek jolastu eta ez gutxik birao egiten zuten. Biraoak entzuterakoan, haien erdian jauzi egin eta ukabilak eta hitzak erabiliz isilik egotera haiei eragiten saiatu nintzen.

Une hartan nobleki jantzitako gizon bat agertu zen. Gainjantzi zuriak gorputz guztia estaltzen zuen, baina begirada hartan ez zezakeela jar bere aurpegia hain argiduna zen. Nire izenez deitu zidan eta mutil haien buruan jar zezala eskatu, hitz hauek gehituz:

  — Zure lagunak egin behar izango dituzu, ez kolpez, baizik eta ontasunaz eta maitasunaz. Ea, hitz egin haiekin eta azal iezaiezu bekatua gauza txarra dela eta Jaunarekiko adiskidetasuna ondo ederra.

Nahasi eta ikaratuta, ni ume gizajo eta ezjakina nintzela erantzun nion, mutiko haiek erlijioa hitz egiteko gaitasunik gabekoa. Une hartan mutilek bere liskarrak, oihuak eta biraoak utzi zituzten, eta hitz egiten zuenaren inguruan elkartu ziren.

Esaten zidana ia jakin gabe, galdetu egin nion:

  — Nor zara zu, ezinezko gauza eskatzen didazuna?

  — Hain zuzen gauza hauek ezinezko dirudizulako –erantzun zuen– posible egin behar izango dituzu obedientziaz eta zientziaren eskuratzeaz.

  — Non eta nola lortu ahal izango dut zientzia hori?

  — Nik maistra emango dizut. Bere gida azpian bat jakintsu bihurtzen da; baina haren gabe, nahiz eta jakintsua izan gizajo ezjakin itzultzen da.

  — Baina, honela hitz egiten didazuna, nor zara?

  — Ni zure amak egunean hiru aldiz agurtzen irakatsi zizun haren semea naiz.

  — Nire amak esaten dit, bere baimenik gabe, ezagutzen ez ditudan haiekin ez nadila elkar. Honengatik, esan iezadazu zure izena.

  — Nire izena, galde iezaiozu nire amari.

Une hartan emakume aparta, leku guztietatik distira egiten zuen gainjantziaz jantzita, ikusi nuen haren ondoan. Ni gero eta nahasiago ikusiz, keinuak egin zizkidan harengana hurbil nendin, eskutik ontasunez hartu eta zera esan zidan:

  — Begira.

Begiratzerakoan, mutil haiek desagertu zirela konturatu nintzen eta, bere lekuan, antxume anitz, txakurrak, katuak, hartzak eta beste animalia asko zeuden. Emakume handientsu hark zera esan zidan:

  — Hementxe duzu zure alorra, hemen egin behar duzu lan. Izan zaitez apal, sendo eta mardul, eta animalia hauekin orain gertatzen dela ikusiko duzuna zuk egin behar izango duzu nire seme-alabekin.

Orduan itzuli nintzen begirada eta, animalia basatien ordez, beste tanto arkume otzan batzuk agertu ziren zeintzuek saltatu, korrika eta bee egin, eta jolasak egiten ziituzten gizonaren eta emakume haren inguruan.

Orduan, ametsetan beti, negar egiten hasi nintzen eta hartako ezer ez nuela ulertzen esan nion emakume hari. Hark buruan esku bat jarri eta zera esan zidan:

  — Bere sasoian ulertuko duzu dena.

Hau esanda, zaratak esnatu ninduen.

Goizean ametsa kontatu nuen berehala. Nire anaiei, barre egitera hasi zirenei, lehenik eta behin; nire amari gero eta amonari. Bakoitzak bere interpretazioa eman zuen. Nire amak zera esan zuen:

  — Nork dakien egun batean apaiza izatera helduko zaren.

Baina amonak behin betiko sententzia eman zuen:

  — Ez zaie jaramonik egin behar ametsei.

Ni neure amonaren iritziko nintzen, baina ezin izan nuen amets hura inoiz ahaztu».